Bir Vekaletname ,bir kişinin belirli hukuki veya idari işlemleri yerine getirmesi için bir başkasına yetki verdiği belgedir. Bu belge sayesinde temsilci (vekil), asıl kişinin bizzat yapabileceği işlemleri onun adına gerçekleştirebilir. Türkiye’de vekaletname; dava ve icra takipleri, şirket kuruluşu, kamu kurumları nezdindeki başvurular ile taşınmaz veya araç alım satımı gibi işlemlerde sıklıkla talep edilmektedir.
Bu rehberde, yabancı uyruklu kişilerin Türkiye’de kullanılmak üzere vekaletname düzenleme sürecine ilişkin izlenmesi gereken adımları açıklayacağız.
1. Vekaletname Gerektiren İşlemler
Genel olarak, bir kişinin hukuken kendisinin yapabileceği bir işlemi veya eylemi başka birinin kendi adına gerçekleştirmesini istemesi durumunda vekaletname düzenlenmesi gerekir. Bu duruma örnek olarak şunlar gösterilebilir:
Mahkemelerde dava açmak veya taraf olmak,
İlamlı veya ilamsız icra takibi başlatmak veya taraf olmak,
Taşınmaz mal (ev, arsa vb.) veya sicile bağlı taşınır malları (araç, iş makinesi vb.) satın almak veya bunları satmak,
Şirket, şube, irtibat bürosu kurmak, ve bunlara ilişkin tescil, terkin işlemlerini gerçekleştirmek.
Kamu kurumları nezdinde başvuru yapılması veya işlemlerin tamamlanması (örneğin vergi daireleri, sosyal güvenlik kurumları ya da sigorta kuruluşları nezdinde). Bu gibi durumlarda, temsilciye hukuken geçerli bir yetki kazandırmak için usulüne uygun şekilde düzenlenmiş ve resmi olarak onaylanmış bir vekaletname gereklidir.
2. Resmi Vekaletname Nedir?
Bir Resmi Vekaletname bir ülkenin yetkili makamı tarafından o ülkenin iç hukuk hükümlerine uygun olarak onaylanan veya düzenlenen belgedir. Çoğu hukuk sisteminde bu yetki noterlik makamlarına verilmiştir. Bu nedenle, noterhuzurunda düzenlenen vekaletnameler resmî belge niteliği taşır.
Bazı devletler, vatandaşlarının yurt dışında bulunan diplomatik veya konsüler temsilcilikleri aracılığıyla da vekaletname düzenlemelerine izin vermektedir. Örneğin, yurt dışında ikamet eden bir Türk vatandaşı, Türkiye’deki temsilcisine yetki vermek amacıyla en yakın Türk konsolosluğu veya büyükelçiliği aracılığıyla vekaletname düzenleyebilir.
3. Vekaletname Sadece Avukatlara Mı Düzenlenebilir?
1136 Sayılı Avukatlık Kanunu'na görebazı işlemler yalnızca ruhsatlı avukatlar tarafından gerçekleştirilebilir. Bunlar arasında dava takibi ve yargı mercileri nezdinde temsil, arabuluculuk faaliyetleri, icra takipleri, vatandaşlık, ikamet ve çalışma izni başvuruları ile hukuki danışmanlık kapsamına giren diğer işlemler yer almaktadır.
Taşınmaz alım satımı veya şirket kuruluşu gibi diğer işlemler ise, geçerli bir vekaletnamenin düzenlenmiş olması koşuluyla, avukat olmayan kişiler tarafından da gerçekleştirilebilir.
4. Yabancılar Yurtdışında Nasıl Vekaletname Düzenleyebilir?
Yabancı uyruklu kişi, Türkiye’deki temsilcisi ile yetki kapsamı konusunda anlaştıktan sonra, ilk adım vekaletnamenin hangi özel yetkileri içereceğini belirlemektir. Vekil, yalnızca belgede açıkça belirtilen yetkiler çerçevesinde işlem yapabilir; bu yetkilerin dışında gerçekleştirilen herhangi bir işlem, temsil yetkisinin aşılması ultra vires olarak kabul edilir ve asıl kişiyi bağlamaz
Yetki kapsamı belirlendikten sonra, asıl kişi kendi ülkesinde resmî vekaletname düzenlemeye yetkili makama—genellikle bir notere—başvurmalıdır. Belge, Türkiye’deki vekilin tüm bilgilerini içermelidir. Uygulamada, önerilen vekilin, gerekli yetkileri kapsayan bir vekaletname taslağı hazırlayıp, asıl kişiye, noterde imzalanmak üzere göndermesidir.
Vekaletnamede, hem asıl kişinin hem de vekilin kimlik bilgileri ile verilen yetkilerin niteliği ve kapsamı açıkça belirtilmelidir. Noter tasdiki yapıldıktan sonra belgeye apostil şerhi eklenmelidir.
5. Apostil Şerhi Nedir? Nasıl Alınır?
Bir Apostille Apostil, bir resmî belgenin kaynağını doğrulayan ve belgenin başka bir ülkede geçerli kabul edilmesini sağlayan bir onaylama yöntemidir. Apostil sistemi, Lahey Sözleşmesi ile oluşturulmuştur. (bkz. 5 Ekim 1961 tarihli Lahey Sözleşmesi ).
Vekaletname notere tasdiklendikten sonra, düzenlendiği ülkede yetkili bir makam tarafından apostil şerhi eklenmelidir (örneğin belediye, vali veya ilgili diğer yetkili birimler). Apostil onayı olmayan belgeler, başka bir ülkede hukuken kullanılamaz.
Apostil, orijinal belgenin ekine iliştirilir ve belgenin ayrılmaz bir parçası haline gelir.
6. Apostil Sonrası İşlemler ve Tercüme
Apostil onayı tamamlandıktan sonra, orijinal belge Türkiye’deki tayin edilen vekile posta yoluyla gönderilmelidir. Belge teslim alındığında, vekil, hem vekaletnameyi hem de apostili yeminli bir tercüman aracılığıyla Türkçeye çevirtmeli Türk noterince onaylatmalıdır.
Noter tasdikli tercüme tamamlandıktan sonra, belge hukuken geçerli hale gelir ve Türkiye’deki idari ve adli mercilere sunulabilir.
7. Türkiye'de Yabancılar Nasıl Vekaletname Düzenleyebilir?
Türkiye’de fiilen bulunan yabancı uyruklu kişiler, vekaletnameyi doğrudan bir Türk noteri huzurunda düzenleyebilir. Ancak bunu yapmadan önce, pasaportlarının Türkçeye çevrilmiş ve noter tasdikli olması gerekir. Ayrıca, noter tasdik işlemi sırasında yabancının diline hakim bir yeminli tercüman hazır bulunmalıdır.
Bu işlemler tamamlandıktan sonra, yabancı tayin ettiği vekile veya temsilcisine doğrudan teslim edebilir.
8. Vekaletnamede Özel Yetki Gerektiren Durumlar
Türkiye’de, yaygın işlemler için standart vekaletname şablonları mevcuttur; örneğin bir avukata yetki vermek amacıyla genel dava vekaleti kullanılabilir. Ancak bazı durumlarda, kanun belirli yetkiler için açıkça yetki verilmesini şart koşar. Açıkça yetki verilmedikçe bir avukat şunları yapamaz:
Kabul, feragat ve sulh olmak
Hakimi reddetmek,
Davayı ıslah etmek,islah),
Yemin teklif etme; teklif edilen yemini kabul, iade veya reddetme
Tevkil etmek
Haciz kaldırmak
Müvekkilin iflasını istemek,
Tahkim veya hakem sözleşmesi yapmak,
Konkordato veya sermaye şirketleri ve kooperatiflerin uzlaşma yoluyla yeniden yapılandırılması teklifinde bulunma ve bunlara muvafakat verme
Alternatif uyuşmazlık çözüm yollarına başvurma
Karşı tarafı ibra etme
Yargılamanın iadesi yoluna gitme
Hâkimlerin fiilleri sebebiyle Devlet aleyhine tazminat davası açma
Olası sınırlamaların önüne geçmek için, asilin, vekaletname kapsamına dahil edilecek yetkilerin tam olarak belirlenmesi amacıyla, tayin ettiği avukatla önceden görüşmesini tavsiye ederiz.
