Türkiye'de yabancı taraf olarak, dava veya icra takibi başlatıldığında, mahkeme ve icra masraflarına ek olarak güvence bedeli (teminat) talep edilebilmektedir. Bu yazıda, Türk hukukuna göre güvence bedelinin yasal dayanağını, uygulanma prosedürünü ve hangi durumlarda güvence bedeli alınacağı veya muafiyet sağlanacağı konularını özetlemeyeceğiz.
Teminatın Hukuki Dayanağı
Yabancıların teminat sunma zorunluluğu, 5718 sayılı Milletlerarası Özel ve Usul Hukuku Hakkında Kanun Madde 48’e dayanmaktadır:
Madde 48- Teminat
- Türk mahkemesinde dava açan, davaya katılan veya icra takibinde bulunan yabancı gerçek ve tüzel kişiler, yargılama ve takip giderleriyle karşı tarafın zarar ve ziyanını karşılamak üzere mahkemenin belirleyeceği teminatı göstermek zorundadır.
- Mahkeme, dava açanı, davaya katılanı veya icra takibi yapanı karşılıklılık esasına göre teminattan muaf tutar.
Bu hükme göre, yabancı gerçek veya tüzel kişiler Türk mahkemelerinde dava açtıklarında güvence sunmaları gerekir. Ancak, yabancı taraf davalı konumunda ise güvence verme yükümlülüğü bulunmamaktadır. Bu zorunluluğun sizin durumunuza uygulanıp uygulanmadığını belirlemek için avukatınıza danışmanız tavsiye edilir.
Buna ek olarak, 6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu'nun 84. maddesi , teminat gerektiren durumları daha ayrıntılı olarak açıklamaktadır:
Madde 84- Teminat Gerektiren Haller
- Aşağıdaki hâllerde davalı tarafın muhtemel yargılama giderlerini karşılayacak uygun bir teminat gösterilir:
- Türkiye’de mutad meskeni olmayan Türk vatandaşının dava açması, davacı yanında davaya müdahil olarak katılması veya takip yapması.
- Davacının daha önceden iflasına karar verilmiş, hakkında konkordato veya uzlaşma suretiyle yeniden yapılandırma işlemlerinin başlatılmış bulunması; borç ödemeden aciz belgesinin varlığı gibi sebeplerle, ödeme güçlüğü içinde bulunduğunun belgelenmesi.
- Davanın görülmesi sırasında teminatı gerektiren durum ve koşulların ortaya çıkması hâlinde de mahkeme teminat gösterilmesine karar verir.
- Mecburi dava ve takip arkadaşlığında teminat gösterme yükümlülüğü, bu yükümlülüğün tüm davacılar bakımından mevcut olması hâlinde doğar.
Özellikle belirtmek gerekir ki, güvence bedeli yükümlülüğü yalnızca yabancılara değil, Türkiye’de sürekli ikamet etmeyen Türk vatandaşlarına da uygulanmaktadır.
Teminat Uygulamasının İstisnaları
Teminat uygulamasının istisnaları kapsamında bulunup bulunmadığınızı tespit etmek için avukatınıza danışınız. Yukarıda MÖHUK madde 48'deki karşılıklılık ilkesine değinmiştik. Karşılıklılık ilkesi, Türkiye Cumhuriyeti ile ilgili tarafın vatandaşı olduğu ülke arasında, iki tarafın vatandaşlarının birbirlerinin ülkelerinde açacakları dava ve icra takipleri bakımından teminattan muaf tutulmalarına ilişkin yaptıkları bir sözleşmedir. Bu tür sözleşmeler iki veya çok taraflı olarak yapılabilir. (bkz. 1954 tarihli Lahey Hukuk Muhakemeleri Sözleşmesi).
Eğer vatandaşlığınızın bulunduğu ülke ile Türkiye arasında böyle bir anlaşma mevcutsa, güvence bedeli yükümlülüğünden muafiyet sağlanır. Konuya ilişkin resmi ve en güncel bilgilere Adalet Bakanlığı’nın internet sitesinden ulaşılabilir.
Öte yandan, Hukuk Muhakemeleri Kanunu (HMK) Madde 84 uyarınca, teminat aşağıdaki durumlarda talep edilmez:
Davacı, adli yardım hizmetlerinden yararlanıyorsa,
Davacı, Türkiye’de taşınmaz mal sahibi ise veya gerekli tutarı karşılayacak teminatlı bir alacağa sahipse,
Davanın, sırf küçüğün menfaatlerini korumaya yönelik olarak açılmışsa,
İlama bağlı alacak için ilamlı icra takibi yapılmışsa
Teminat Miktarının Belirlenmesi
Teminat, dava masraflarını kapsayacak şekilde hesaplanır; buna mahkeme harçları ve avukatlık ücretleri dahildir. Türk mahkemeleri, genellikle talep edilen alacak tutarının yaklaşık ’unu güvence bedeli olarak talep eder. Ancak, bu oran davanın niteliğine, taraf sayısına ve tahmini dava masraflarına göre değişiklik gösterebilir.
Legal representatives may influence the calculation of the security deposit through motions or objections. Working with English-speaking lawyers is highly recommended to navigate this process effectively and to adopt a legal strategy tailored to your best interests.
Uyarı:Bu makale yalnızca bilgilendirme amacı taşımaktadır ve hukuki tavsiye niteliği taşımaz. Detaylı yönlendirme için lütfen hukuki danışmanınıza veya avukatınıza başvurunuz.
